روایت تاریخی

 شب عاشورا امام علیه‌السلام اصحاب را در خيمه‌اي گرد آوردند و براي آن‌ها صحبت كردند. امام سجّاد علیه‌السلام فرموده‌اند:[1] من با وجودي كه به شدّت بيمار بودم، خودم را به اين خيمه نزديك كردم که ببينم پدرم به يارانشان چه مي‌گويد. ایشان بعد از حمد و ثناي خدا رو به اصحاب كردند و فرمودند: فَإِنِّي لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أَوْفَى وَ لَا خَيْراً مِنْ أَصْحَابِي وَ لَا أَهْلَ بَيْتٍ أَبَرَّ وَ لَا أَوْصَلَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي ، فَجَزَاكُمُ اللَّهُ عَنِّي خَيْراً؛ من یارانی بهتر و با وفاتر از ياران خود سراغ ندارم و خانواده‌اي نيكوتر و مهربان تر از اهل بيت خودم نديده‌ام. خدا به همه شما جزاي خير عنايت كند!

أَلاَ وَ إِنِّي لَأَظُنُّ أَنَّهُ آخِرُ يَوْمٍ لَنَا مِنْ هَؤُلاَءِ أَلاَ وَ إِنِّي قَدْ أَذِنْتُ لَكُمْ فَانْطَلِقُوا جَمِيعاً فِي حِلٍّ لَيْسَ عَلَيْكُمْ مِنِّي ذِمَامٌ هَذَا اللَّيْلُ قَدْ غَشِيَكُمْ فَاتَّخِذُوهُ جَمَلاً؛ آگاه باشید که این آخرین روز از این قوم برماست، بدانید که من بيعتم را از شما برداشته و رخصت رفتن دادم، از شب و تاريكي آن استفاده كنيد« و هركدامتان تاریکی را شتر خود قرار داده وبه هر سو خواستید بروید[2].» « ذَرُونِي وَ هَؤُلاءِ الْـقَوْمَ فَإِنَّهـُمْ لا يُرِيدُونَ غَيْرِي؛[3]» مرا با اين قوم تنها بگذاريدكه آن‌ها جُز من با كسي كاري ندارند.

سخنان امام علیه‌السلام كه به اينجا رسيد برادران و فرزندان امام و پسران عَبْدُ اللَّهِ بْنِ جَعفَر عرض کردند براي چه چنین كنيم؟ براي اينكه بعد از شما زنده بمانيم! خدا آن روز را كه بي شما زنده بمانيم نياورد! اين صحبت‌ها را ابتدا حضرت عبّاس علیه‌السلام و سپس ديگران تكرار كردند. امام علیه‌السلام به بردران و فرزندان مسلم بن عقيل فرمودند: داغ مسلم براي شما بس است؛ من بيعتم را از شما برداشتم، برويد و آنان پاسخ دادند[4]سبحان الله! مردم به ما چه خواهند گفت؟ بگوييم بزرگ و سيّد و پسرعموي خودمان را بين دشمن گذاشتيم و آمديم؟ به خدا سوگند كه چنين كار ناشايستي را نمي‌كنيم.

مُسْلِم بْنِ عَوْسَجَه عرض کرد: به خدا قسم آن قدر براي شما مي‌جنگم كه سينه شان را با نيزه بشكافم! اگر سلاح نداشته باشم، با سنگ با دشمنانت مي‌جنگم؛ تا جايي كه اگر بدانم كشته مي‌شوم و بعد زنده مي‌شوم و سپس من را مي‌سوزانند و زير پاي ستوران، بدنم را در هم مي‌كوبند و اين كار را هفتاد بار انجام می‌دهند، باز هم دست از ياري شما بر نمي دارم.[5] زُهَير گفت: اگر تا هزار مرتبه كشته و باز زنده شوم؛ از شما جدا نمي شوم. هر يك از اصحاب به نوعي و با كلمات و جملاتي مشابه نسبت به امام ابراز ارادت و وفاداری كردند. [6]

روایت دوّم از سخنان امام علیه‌السلام

قطب راوندی از ابی حمزه ثمالی روایت کرده است که امام سجّاد علیه‌السلام فرمودند: در شب عاشورا پدرم به اصحابش فرمودند: این شب را سپر خود قرار دهید که این مردم تنها مرا خواهند و اگر مرا بکشند با شما کاری ندارند و من بیعتم را از شما برداشتم. گفتند: به خدا قسم چنین نمی‌کنیم، فرمودند: همۀ شما فردا کشته خواهید شد. گفتند: سپاس خدا را که ما را گرامی داشت به کشته شدن همراه تو؛ سپس امام علیه‌السلام برای آنان دعا کردند و فرمودند سر بلند کنید، سر بلند کردند و جای و منزل خود را در بهشت با چشم خویش دیدند.[7]